شهر زنجان بعنوان یکی از شهرهای ایران و منطقه ای که دارای تاریخ پر افت و خیز می باشد ، به علت تمرکز امکانات اقامتی و پذیرایی و زیر بنائی استان در این شهر و همچنین وجود آثار با ارزش تاریخی در زنجان در حوزه گردشگری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از برخی آثار مهم تاریخی این شهرستان می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
مسجد جامع(سید)
این مسجد در مرکز بافت تاریخی شهر واقع و توسط عبداله میرزا دارا (پسر یازدهم فتحعلی شاه ) در سال 1242 هـ.ق و بر اساس پلان مساجد چهارایوانی و معماری دوران پارتی پدیدار و احداث شده است.
مسجد میرزایی
این مسجد از قدیمی ترین بنای مذهبی پا برجا در سطح شهر و بازار پایین واقع و به احتمالی در حد فاصل اواخر دوران صفویه تا اوایل دوران قاجار و از 2 بخش شبستان قدیم و مسجد جدید تشکیل شده و در سردر این مسجد تاریخ 1282هـ.ق و در بالای ایوان جنوبی تاریخ 1301 هـ.ق به چشم می‌خورد.
مسجد خانم
این مسجد از آثار دوره قاجاریه و توسط بانوی نیکوکاری به نام جمیله خانم (از خاندان ذوالفقاری) ساخته شده و مشتمل بر سر در ورودی با 2 منارۀ کوتاه، صحن، شبستان تابستانی و زمستانی و حجره‌های متعدد و تزئینات کاشی کاری و گچ بری است.
مسجد چهل ستون
این بنا به صورت مسجد و مدرسه در بازار کفاشان و از نوع مساجد شبستانی با صحن بیرونی است که گرداگرد صحن تعدادی حجره جهت طلاب علوم دینی در سال 1282هـ.ق ساخته شده است
مسجد و مدرسه ملا
این بنا در راسته بازار صندوق سازها و در سال 1256 هـ.ق ساخته شده است. شبستان زمستانی زیرین مسجد به علل نا معلومی با خاک پر شده است.
مسجد نجفی
معروف به مسجد چهار محرابه از مساجد بازار پایین و از 2 بخش تشکیل شده و این مسجد تقلیدی از مساجد به سبک چهار ایوانی است.
مسجد حسینیه
این مسجد با داشتن معماری زیبا و فضای وسیع، الهام بخش مردم زنجان میباشد.
بنای رختشویخانه
مجموعه تاریخی رختشویخانه در سال 1307 هـ.ق توسط علی اکبر توفیقی (شهردار وقت) در بافت تاریخی و منطقه با تراکم مسکونی احداث شده است.در آن زمان، رختشویخانه برای احاد مردم شبانه‌روز دایر بوده و مردم شهر لباس و رخت خود را در آن محل به شکل رایگان می‌شسته اند. این بنا از دو قسمت سرایداری ، محل مدیریت و محل شستشوی رخت تشکیل شده است.
عمارت ذوالفقاری
این بنا در بافت قدیمی شهر و از جالبترین بناهای باقی مانده مجموعه ذوالفقاری و در 2 طبقه و یک سردابه ساخته شده و سبک ساختمانی آن به تقلیدی از بناهای گوتیک اروپا و پلان بنا ایرانی به سبک بناهای اواخر دوران قاجار ساخته شده است.
آب انبارها و گرمابه‌های شهر
آب انبارهای حاج میربها‌الدین، مسجد یری پایین، مسجد یری بالا، رختشویخانه، حاج لطف‌اله، عباس قلی خان، حاج مجید، سقالر از بناهای جالب توجه شهر زنجان می باشد. مهمترین حمام‌های قدیمی زنجان که از دوره قاجاریه بر جای مانده تقریباً از سیما ونقشه مشابه برخوردار است از جمله حمام قیصریه، حاجی داداش (تبدیل به سفره خانه سنتی شده است) و حمام میر بهاء در ضلع جنوبی راسته بازار پایین.
بنای توفیقی
این بنا در بافت قدیمی شهر در محله معروف به غریبیۀ بالا و از بناهای دورۀ قاجاریه است در حال حاضر بنیاد شهید و امور ایثارگران استان از بنای مذکور به عنوان گنجینۀ آثار شهداء از آن بهره برداری می‌نماید.
دبیرستان شریعتی(پهلوی سابق)
بنای فرهنگی تاریخی مدرسه شریعتی در حال حاضر در ضلع شمال شرقی بافت قدیمی و در مرکز شهر زنجان واقع شده است که پس از دبستان توفیق و دبیرستان ملی سعادت سومین و بزرگترین مدرسه در مقطع متوسطه به سال 1313 هـ.ش و با مساحتی بالغ بر 30820 متر مربع و دارای 18 کلاس درس و 4 اتاق اداری، 2 واحد آزمایشگاه، کارگاه، کتابخانه و سالن اجتماعات و انبار است.
بنای دارایی
بنای دارایی در مرکز شهر و در داخل بافت قدیمی موسوم به سرچشمه و با پلانی مستطیلی شکل به ابعاد 15×22 متر در وسط باغی به مساحت 18 هزار متر مربع واقع شده است. این بنا با نظارت آقای مستوفی(مسئول حسابرسی وقت) در سال 1316 هـ.ش ساخته شده است.
پل‌های تاریخی این شهرستان عبارتند از :
پل سردار: در جنوب غربی زنجان بر روی رودخانه زنجانرود به نام سردار اسدالدوله ساخته شده است.
پل حاج میربهاءالدین: در جنوب شهر زنجان و بر روی زنجانرود معروف به پل کهنه و از آثار دوره میباشد
پل سید محمد: در جنوب شرقی زنجان بر روی رودخانه زنجانرود در سال1300 هـ.ق توسط سید محمد در دوره ناصرالدین شاه ساخته شده است.